پلاکت‌ها سلول‌های خونی مهمی هستند که فرایند لخته شدن خون را کنترل می‌کنند. برخی از افراد دارای تعداد پلاکت پایینی هستند که آنها را در معرض خطر خونریزی بیش از حد قرار می‌دهد. در مقابل ممکن است تعداد زیادی پلاکت در خون شما وجود داشته باشد که منجر به لخته شدن غیر طبیعی و بروز سکته قلبی و گاها مغزی شود. در این مقاله قصد داریم نحوه عملکرد پلاکت‌ها را توضیح دهیم و بیان کنیم علائم آن به چه شکل است و روش تشخیص آن از طریق آزمایش platelets چگونه است. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
Platelets چیست؟
احتمالا اولین سوال شما این است که platelets چیست؟ پلاکت‌ها که ترومبوسیت نیز نامیده می‌شوند سلول‌های کوچک و دیسک دیسکی شکل هستند که در خون و طحال یافت می‌شوند. پلاکت‌ها به تشکیل لخته‌های خون برای کاهش یا توقف خونریزی و بهبود زخم‌ها کمک می‌کنند. وجود پلاکت‌های بسیار زیاد یا خیلی کم یا وجود پلاکت‌هایی که عملکرد درستی ندارند، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود. بررسی تعداد پلاکت‌ها در خون ممکن است به تشخیص بیماری‌ها یا شرایط خاص کمک کند.
تفسیر آزمایش PLT و علت افت و افزایش غیر طبیعی پلاکت خون
شاید اولین سوالی که پس از دریافت جواب آزمایش دارید این باشد که “پلاکت خون باید چند باشد؟” در پاسخ به این سوال می‌توان گفت: محدوده طبیعی پلاکت بین ۱۵۰۰۰۰-۴۰۰۰۰۰ در هر میکرولیتر خون است. از آنجایی که پلاکت‌ها فقط حدود ۱۰ روز در خون باقی می‌مانند، مغز استخوان روزانه میلیون‌ها پلاکت تولید می‌کند. اگر نتایج آزمایش شما مشخص کرد که تعداد پلاکت‌های شما کمتر از حد طبیعی (ترومبوسیتوپنی) هستند، ممکن است به علت ابتلا به موارد زیر باشد:
- ابتلا به سرطان‌هایی که عملکرد سلول‌های خونی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند لوسمی یا لنفوم
- ابتلا به عفونت ویروسی مانند: مونونوکلئوز، هپاتیت، یا سرخک
- ابتلا به بیماری خود ایمنی: بیماری خود ایمنی اختلالی است که باعث می‌شود بدن در عوض عوامل خارجی به سلول‌های سالم بدن که می‌تواند شامل پلاکت‌ها باشد، حمله کند.
- عفونت یا آسیب به مغز استخوان
- سیروز
- کمبود ویتامین B12
- ترومبوسیتوپنی حاملگی: یک بیماری شایع اما خفیف، که میزان تولید پلاکت‌های زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مشخص نیست که آیا این بیماری آسیبی به مادر یا نوزاد متولد نشده او وارد می‌کند یا خیر. ترومبوسیتوپنی حاملگی معمولاً در اواخر دوران بارداری یا پس از زایمان به خودی خود بهبود می‌یابد.
اگر نتایج آزمایش شما تعداد پلاکت‌ها را بالاتر از حد طبیعی نشان دهد(ترومبوسیتوز)، ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به موارد زیر باشد:
- انواع خاصی از سرطان، مانند سرطان ریه یا سرطان سینه
- کم خونی
- بیماری التهابی روده
- روماتیسم مفصلی
- عفونت ویروسی یا باکتریایی
اگر نتایج آزمایش عملکرد پلاکت شما نرمال نبود، ممکن است به این معنی باشد که شما یک اختلال پلاکتی ارثی یا اکتسابی دارید. اختلالات ارثی از طرف خانواده منتقل می‌شوند. این شرایط در بدو تولد وجود دارد، اما ممکن است تا سنین بالا علائمی نداشته باشد. افت پلاکت ارثی ممکن است در اثر ابتلا به بیماری‌های خونی، مصرف برخی از داروها یا قرار گرفتن در معرض محیطی خاص بروز پیدا کند. حتی در برخی مواقع علت ابتلا به بیماری‌های خونی مانند ترومبوسیتوز ناشناخته است.
آیا افت پلاکت خون با علائمی همراه است؟
برای درک بهتر اینکه platelets چیست؟ می‌توان گفت در صورت داشتن علائم زیر که نشان دهنده وجود پلاکت‌های کمتر از حد نرمال است، لازم است برای بررسی بیشتر، آزمایش‌های مربوط به شمارش پلاکت و یا عملکرد این سلول‌ها را انجام دهید.
علائم پلاکت بسیار پایین عبارتند از:
- خونریزی طولانی مدت پس از یک بریدگی یا آسیب جزئی
- خونریزی بینی
- کبودی‌های زیاد و بی دلیل
- وجود لکه‌های قرمز که به نام پتشی شناخته می‌شوند
- لکه‌های ارغوانی روی پوست که به نام پورپورا شناخته می‌شوند. این لکه‌ها ممکن است در اثر خونریزی زیر پوست ایجاد شود.
- قاعدگی‌های سنگین و یا طولانی مدت
چه افرادی لازم است آزمایش پلاکت انجام دهند؟
شمارش پلاکت اغلب برای نظارت یا تشخیص شرایطی که باعث خونریزی بیش از حد یا لخته شدن غیر طبیعی خون می‌شوند؛ انجام می‌شود. آزمایش شمارش پلاکت غالبا در پکیج آزمایش شمارش کامل خون یا CBC صورت می‌گیرد، آزمایش CBC اغلب به عنوان بخشی از معاینات چکاپ برای بیماران و افراد سالم تجویز می‌شود.
آزمایشات عملکرد پلاکت ممکن است برای موارد زیر تجویز شود:
- کمک به تشخیص ابتلا به برخی از بیماری‌های پلاکتی
- عملکرد پلاکت‌ها را در طی مراحل جراحی پیچیده، مانند جراحی‌های قلبی و تروما بررسی می‌کند زیرا در این نوع جراحی‌ها خطر خونریزی افزایش پیدا می‌کند.
- اگر بیمار دارای سابقه شخصی یا خانوادگی برای اختلالات خونریزی باشد، قبل از هر اقدام پزشکی تهاجمی لازم است این آزمایش را انجام دهد.
- روند درمان بیمارانی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند را بررسی کند. این داروها ممکن است برای کاهش لخته شدن در افرادی که در معرض خطر حمله قلبی یا سکته هستند، تجویز شود.
نکات اصلی پیش از انجام آزمایش PLT
آزمایش پلاکت با دریافت نمونه خون انجام می‌شود. اگر نمونه خون شما فقط برای آزمایش PLT مورد سنجش قرار می‌گیرد، نیاز به رعایت شرایط ناشتایی نیست و می‌توانید قبل از انجام آزمایش به طور معمول غذا و نوشیدنی‌های شیرین را مصرف کنید. اما اگر همزمان با آزمایش سنجش این سلول‌های خونی، آزمایش‌های دیگری مانند: قند، چربی و تست عملکرد تیروئید TSH، T3 یا T4 را انجام می‌دهید، نیاز به رعایت ناشتایی دارید. در ضمن فراموش نکنید که حتماً قبل از انجام آزمایش پزشک خود را در مورد نوع داروها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید در جریان بگذارید. شاید نیاز باشد موقتا مصرف بعضی از داروها را قطع کنید.
تشخیص افت پلاکت خون در منزل با هومکا
انجام آزمایش در مراکز درمانی همواره با ریسک ابتلا به انواع بیماری‌های ویروسی همراه است. در شرایطی که شیوع کرونا بالاست، مراجعه به این مراکز شما و اطرافیانتان را در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار می‌دهد و در مقایسه با هزینه دریافتی برای انجام این خدمات، پذیرش این ریسک تصمیم چندان عاقلانه‌ای نیست! پیشنهاد ما این است که برای جلوگیری از این مشکلات از خدمات انجام آزمایش در منزل شرکت هومکا استفاده کنید. شرکت هومکا با بهره گیری از بهترین متخصصان، خدمات آزمایش در منزل را زیر نظر بیمه پایه و تکمیلی به همه ساکنین استان تهران و شهرهای کرج، مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز، قزوین، اهواز و رشت ارائه می‌دهد. شما می‌توانید برای انجام خدمات آزمایش در منزل با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس گرفته یا به وبسایت هومکا به نشانی www.homeca.ir مراجعه فرمایید.
