شاید خیلی ها تصور کنند چون اضافه وزن و بیماری متابولیکی خاصی ندارند، می توانند از شیرینی های چرب و شیرین و تنقلات شور و پرکالری بدون واهمه از به خطر افتادن سلامتشان استفاده کنند.
اما بر اساس اصول نوین تغذیه سالم، همه افراد چه آنها که در شرایط خوب و طبیعی جسمانی به سر می برند و چه کسانی که با بیماری های متابولیکی چون اختلالات قلبی عروقی، فشار، چربی خون و دیابت دست و پنجه نرم می کنند، باید برنامه غذایی خود را بر اساس اصول تغذیه ای صحیح و بر محور تعادل، تناسب و تنوع تنظیم کنند.
البته رعایت اصول تغذیه سالم در تعطیلات نوروزی و با توجه به عجین شدن فرهنگ پذیرایی ایرانی ها با تنقلات شیرین، چرب و شور پرکالری چندان کار آسانی نیست.
با این حال متخصصان تغذیه تاکید می کنند که بهترین میان وعده ها حتی در دید و بازدیدهای نوروزی، میوه های تازه است.
اما دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی به نکته مهم تری نیز اشاره می کند و می گوید: مصرف کم شیرینی ها اگر از نوع بسیار چرب، شیرین و پر خامه نباشد به عنوان یکی از تنقلات اصلی در پذیرایی نوروزی منعی ندارد.
اما شیرینی ها را هرگز نباید با معده خالی و هنگام گرسنگی مصرف کرد، چراکه به این ترتیب قند خون یکباره بشدت بالا رفته و به ترشح زیاد انسولین در بدن منجر می شود.
ترشح بالای انسولین در فاصله کوتاهی به افت قند خون و احساس دوباره گرسنگی منجر می شود و این روند یعنی حرکت به سمت اضافه وزن.
بر این اساس متخصصان تغذیه به عنوان میان وعده، هیچ چیز را بهتر از میوه های تازه یا مقدار کمی از دانه های مغزدار نمی دانند.
این مساله حتی در زمانی که به شدت احساس گرسنگی می کنیم نیز صدق می کند. البته دکتر وفا در گفت وگو با جام جم تاکید می کند که مغز دانه ها نیز نباید کهنه و شور باشد، چراکه نمک زیاد نیز همچون مواد بسیار شیرین سطح انسولین خون را به شدت بالا می برد و فرد را مستعد مشکلات متابولیکی می کند.
مصرف کم شیرینی و آجیل اشکالی ندارد
شاید مادربزرگ های ما بیش از هر متخصص تغذیه امروزی، به خواص تغذیه ای خشکبار، گندم، ذرت، برنج بوداده و نخودچی کشمش آگاه بودند و به این علت نوه های خود را همیشه به این نوع خوراکی ها مهمان می کردند.
اما آنچه امروزه به عنوان یک اصل اساسی در الگوی تغذیه ای سالم بر آن تاکید می شود، حفظ و رعایت تناسب، تعادل و تنوع در مصرف هر نوع ماده غذایی و برای همه چه سالم و چه بیمار است.
بر این اساس دکتر وفا بر بی ضرر بودن مصرف کم شیرینی و دانه های مغزدار در ایام نوروز تاکید می کند و می گوید: مغزها سرشار از ویتامین و چربی های خوب است، اما به علت کالری بالایی که دارد، رعایت تعادل در مصرف آنها اهمیت خاصی دارد.
همچنین نباید فراموش کرد که مصرف بیش از مقدار مورد نیاز از هر نوع میان وعده می تواند موجب جلوگیری از مصرف مواد غذایی مناسب و کاهش اشتها برای مصرف غذا در وعده های اصلی شود. در مورد شیرینی ها هم انواع خشک و کم شیرین کم ضررتر از نواع خامه ای و مربایی آن است.
پس مصرف شیرینی و خشکبار به مقدار کم و از نوع کم ضررتر برای افرادی که اضافه وزن و بیماری خاصی ندارند، در ایام نوروز منعی ندارد، اما کسانی که دچار اضافه وزن، چاقی و بیماری های متابولیکی هستند باید اولین انتخاب شان از میان تنقلات در مهمانی و دید و بازدید نوروز، میوه ها باشد.
حتی آبمیوه نیز نمی تواند جایگزین کاملی برای میوه باشد. از سوی دیگر با وجود تصوری که مردم نسبت به کم ضرر و حتی مفید بودن شکلات های تلخ و کم شیرین دارند، باید دانست که مصرف زیاد این نوع شکلات ها هم به دلیل کره، کاکائو و چربی که دارد، کم ضرر نیست.
تغذیه سالم برای کودکان و سالخوردگان
از آنجا که افراد سالخورده نیاز به کالری کمتری برای تامین انرژی روزانه خود دارند، باید میزان مصرف خود را در تمام گروه ها و وعده های غذایی نسبت به جوان ها و میانسالان کاهش دهند.
این درست است که مهمانی ها و مناسبت ها بویژه عید نوروز معمولا منجر به زیاده روی در مصرف غذا می شود، اما حفظ یک رژیم غذایی سبک و کم چربی در این ایام نیز برای همه افراد و بخصوص سالمندان مفید و ضروری است.
در این فصل بهتر است مصرف فرآورده های حیوانی کاهش یابد و غذاهایی که دارای طعم شیرین، ترش و شور هستند، کمتر مورد استفاده قرار گیرند.
اما دکتر وفا تاکید می کند که تامین مواد مغذی از چهار گروه غذایی یعنی پروتئین ها، لبنیات، غلات و مغزها از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛
بخصوص آن که کودکان در کشور ما از کمبود آهن، روی و ویتامین D،B و کلسیم رنج می برند پس وجود مواد پروتئینی، لبنیات کم چرب ، غلات و دانه های روغنی در برنامه روزانه کودکان ضروری است.
اما در مورد مصرف تنقلات باید توجه داشت که مصرف تنقلات سالم یعنی میوه ها و خشکبار در زمان مناسب خود باشد تا جایگزین وعده های اصلی غذایی نشود.
شاید بهترین توصیه برای رعایت الگوی تغذیه ای سالم در پذیرایی نوروزی آن باشد که میوه های تازه به صورت سالاد، آبمیوه و حتی در اولویت بعدی میوه های خشک را اولین و مهم ترین گزینه در نظر بگیرید.
در انتخاب انواع شیرینی نیز به انواع غیرخامه ای و مربایی توجه بیشتری نشان دهید و آجیل ها را از انواع تازه و خام یا با شوری کمتر انتخاب کنید و در مصرف این نوع تنقلات در هر شرایط سنی و جسمی که هستید شرط تعادل را رعایت کنید.
از سوی دیگر تعطیلات فرصت خوبی برای انجام فعالیت های بدنی ساده همچون پیاده روی در طبیعت است، پس نباید در تعطیلات نوروزی از نیم تا یک ساعت پیاده روی روزانه چشم پوشی کرد.
