پیش دیابت، از تشخیص تا درمان
پیش دیابت، پیش‌تشخیص دیابت است – می‌توانید آن را یک زنگ خطر بدانید. این زمانی است که سطح گلوکز خونتان (سطح قند خون) بالاتر از سطح طبیعی باشد اما به آن اندازه بالا نیست که آن را دیابت تشخیص دهند.
پیش‌دیابت نشانه این است که اگر تغییراتی را در سبک زندگی‌تان ایجاد نکنید، ممکن است به دیابت مبتلا شوید.
اما یک خبر خوب برایتان داریم: راه‌هایی هست که جلوی تبدیل شدن پیش‌دیابت به دیابت نوع ۲ را بگیرید. خوردن غذاهای سالم، کم کردن وزن و داشتن وزن سالم و فعالیت جسمی می‌تواند کمکتان کند سطح گلوکز خونتان را به حالت طبیعی برگردانید.
پیش دیابت چیست؟
نشانه‌ها
دیابت به تدریج پیشرفت می‌کند، به همین دلیل وقتی در مرحله پیش‌دیابت هستید – وقتی قندخونتان بالاتر از حدی است که باید باشد – ممکن است هیچ علامت با نشانه‌ای نداشته باشید. اما ممکن است متوجه این موارد شده باشید:
– گرسنه‌تر از حالت عادی هستید.
– بااینکه بیشتر می‌خورید ولی وزنتان پایین می‌آید.
– تشنه‌تر از حالت طبیعی می‌شوید.
– بیشتر از مواقع عادی مجبور می‌شوید به دستشویی بروید.
– خسته‌تر از حالت طبیعی هستید.
همه اینها علائم معمول مربوط به دیابت است، ازاینرو اگر در مراحل ابتدایی دیابت باشید، ممکن است متوجه این علائم شده باشید.
علل و عوامل خطرزا
پیش‌دیابت زمانی ایجاد می‌شود که بدنتان برای استفاده از هورمون انسولین دچار مشکل می‌شود. انسولین برای حمل گلوکز – چیزی که بدنتان بعنوان انرژی استفاده می‌کند – به سلول‌ها از طریق گردش‌خون لازم است. در پیش‌دیابت، بدنتان یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا انسولین تولیدشده را به درستی استفاده نمی‌کند (که به آن مقاومت انسولین می‌گویند).
اگر انسولین کافی نداشته باشید یا مقاومت انسولین داشته باشید، ممکن است میزان بالایی گلوکز در خونتان جمع شود و همین مسئله باعث شود سطح گلوکز در خونتان بالاتر از سطح معمولی رود و دچار پیش‌دیابت شوید.
محققان مطمئن نیستند که چه چیز دقیقاً باعث اختلال در فرایندهای انسولین در بدن بعضی افراد می‌شود. اما عوامل خطرزای مختلفی وجود دارد که باعث می‌شود فردی احتمال بالاتری برای ابتلا به آن داشته باشد. اینها همان عوامل خطرزای ابتلا به دیابت نوع ۲ هم هست:
– نداشتن فعالیت جسمی: این معمولاً با اضافه وزن همراه است. اگر از لحاظ فیزیکی فعال نباشید، به احتمال بیشتری به پیش‌دیابت مبتلا می‌شوید.
– سابقه خانوادگی: پیش‌دیابت یک مشکل ارثی است. اگر یکی از افراد خانواده نزدیک شما دچار آن باشد، احتمال ابتلای شما به آن هم بیشتر است.
– نژاد/قومیت: برخی نژادهای خاص احتمال بالاتری برای ابتلا به پیش‌دیابت دارند مثل افریقایی-امریکایی‌ها، امریکایی‌های اسپانیایی، و امریکایی‌های آسیایی.
– سن: هرچه سن بالاتر می‌رود، احتمال اینکه به پیش‌دیابت مبتلا شوید بالاتر است. در سن ۴۵ سالگی، این خطر شروع می‌شود و بعد از سن ۶۵ سالگی به مراتب بالاتر می‌رود.
– وزن: اگر اضافه‌وزن داشته باشید (یعنی شاخص توده بدنتان BMI بالاتر از ۲۵ است)، خطر بالای ابتلا به پیش‌دیابت در شما بالا است؛ خصوصاً اگر این انباشتگی چربی در قسمت میان‌تنه‌تان باشد. سلول‌های چربی اضافه می‌تواند بدنتان را به سمت مقاومت انسولین بکشاند.
– دیابت بارداری: اگر در طول دوران بارداری مبتلا به دیابت شده باشید، این احتمال ابتلای شما به پیش‌دیابت را نیز بالا می‌برد.
– سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): به این دلیل احتمال بروز پیش‌دیابت را هم بالا می‌برد که با مقاومت انسولین در ارتباط است. در این بیماری، کیست‌های زیادی در تخمدان ایجاد می‌شوند و یکی از دلایل احتمالی آن مقاومت انسولین است. اگر دچار این سندرم باشید، یعنی ممکن است مقاومت انسولین داشته باشید و درنتیجه در خطر ابتلا به پیش‌دیابت هم باشید.
تشخیص
اگر دچار اضافه‌وزن باشید یا یک یا دو مورد از عوامل خطرزای دیگر را داشته باشید، دکترتان احتمالاً سطح گلوکز خون شما را آزمایش خواهد کرد.
حتی اگر اضافه‌وزن و عوامل خطرزای دیگر را هم نداشته باشید، اگر بالاتر از ۴۵ سال باشید، دکتر هر سه سال یکبار قند خون شما را چک خواهد کرد. این کار کاملاً منطقی و هوشمندانه است زیرا احتمال بروز پیش‌دیابت (و درنتیجه آن دیابت نوع ۲)، با بالا رفتن سن بیشتر می‌شود. ازآنجا که دیابت مشکلات سلامتی متفاوتی را با خود می‌آورد (مشکلات قلبی و عصبی)، فکر خوبی است که مراقب اختلالات و ناهنجاری‌های سطح گلوکز خونتان باشید.
برای تشخیص پیش‌دیابت، دکتر یک یا دو آزمایش برایتان انجام خواهد داد. این آزمایشات عبارتند از:
– تست قند خون ناشتا (FPG): قبل از این آزمایش تا هشت ساعت نباید چیزی بخورید. به همین دلیل این آزمایش معمولاً صبح زود انجام می‌شود. دکتر بعد از گرفتن یک نمونه خون، سطح قند خونتان را چک می‌کند.
اگر سطح قند خونتان بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ mg/dL باشد، مبتلا به پیش‌دیابت هستید. ممکن است بشنوید که دکتر از عبارت، «اختلال تحمل گلوکز» استفاده می‌کند که همان پیش‌دیابت است.
اگر سطح گلوکز خونتان بالاتر از ۱۲۶ باشد، احتمالاً مبتلا به دیابت هستید.
– تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): این هم یک آزمایش دیگر است که برای تشخیص پیش‌دیابت است. دکتر دستورالعمل آماده شدن برای این آزمایش را به شما می‌دهد اما تا هشت ساعت قبل از آزمایش نمی‌توانید چیزی بخورید. از این نظر شبیه به تست قندخون ناشتا است.
در روز آزمایش، دکتر سطح قند خونتان را در ابتدا آزمایش می‌کند که به آن تست قندخون ناشتا می‌گویند. بعد باید ۷۵ گرم از یک مخلوط قنددار بنوشید. دو ساعت بعد، سطح قندخونتان دوباره اندازه‌گیری می‌شود.
اگر دو ساعت بعد از نوشیدن محلول قنددار، سطح قندخونتان بین ۱۴۰ و ۱۹۹ باشد، مبتلا به پیش‌دیابت هستید. ممکن است از دکترتان بشنوید که از عبارت «اختلال تحمل گلوکز» استفاده کند که همان پیش‌دیابت است.
اگر سطح قندخونتان بالاتر از ۲۰۰ باشد، احتمالاً مبتلا به دیابت هستید.
درمان‌ها
انجمن دیابت امریکا می‌گوید تغییرات جدی و اساسی در سبک زندگی در پیشگیری از دیابت نوع ۲ بعد از اینکه پیش‌دیایت در شما تشخیص داده شده است، بسیار موثر است. دکترتان توضیحات لازم درمورد چیزهایی که باید تغییر دهید ارائه می‌کند.
– درست غذا بخورید: یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما کمک کند برنامه‌غذایی تنظیم کنید که در آن از موادغذایی مفید برایتان استفاده شده باشد و موادغذایی مضر از آن حذف شده باشد. هدف داشتن یک برنامه‌غذایی کنترل سطح قندخونتان است. این برنامه‌غذایی مختص شما تنظیم می‌شود و در تنظیم آن سلامت عمومی، میزان فعالیت جسمانی و غذاهایی که دوست دارید مد نظر قرار گرفته می‌شود.
– ورزش کنید: وقتی ورزش می‌کنید، بدنتان گلوکز بیشتری استفاده می‌کند، به همین دلیل ورزش می‌تواند سطح قندخونتان را پایین بیاورد. همچنین وقتی ورزش می‌کنید، بدنتان به انسولین زیادی برای انتقال گلوکز نیاز ندارد؛ مقاومت انسولین در بدنتان کمتر می‌شود. ازآنجاکه وقتی دچار پیش‌دیابت هستید، بدنتان به درستی از انسولین استفاده نمی‌کند، پایین‌تر بودن مقاومت انسولین برایتان چیز خوبی است.
و البته، ورزش فواید دیگری هم دارد: می‌تواند کمکتان کند وزنتان را پایین بیاورید، قلبتان را سالم نگه می‌دارد، باعث می‌شود بهتر بخوابید و حتی روحیه‌تان را هم تقویت می‌کند.
انجمن دیابت امریکا حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت جسمی با شدت متوسط — پنج جلسه‌ی ۳۰ دقیقه‌ای در هفته — را توصیه می‌کند. می‌توانید با پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا کردن این فعالیت جسمی را انجام دهید.
– کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، اگر پیش‌دیابت برایتان تشخیص داده شده است، حتماً باید یک برنامه کم کردن وزن را شروع کنید. کم کردن ۵ تا ۱۰ درصد از وزنتان می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در شما کاهش دهد. ترکیب تغذیه صحیح و فعالیت جسمی به شما در این راه کمک می‌کند.
– متفورمین: برای کسانیکه در خطر بالای ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند، دکتر دارو تجویز خواهد کرد. انجمن دیابت امریکا عنوان می‌کند که متفورمین باید تنها دارویی باشد که برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. این دارو باعث می‌شود وقتی به قند نیازی ندارید، کبد گلوکز بیشتری نسازد و درنتیجه سطح قندخونتان در حد سلامت بماند.
دکتر سطح قندخون شما را به دقت کنترل می‌کند تا اطمینان یابد پیش‌دیابت در شما به دیابت نوع ۲ تبدیل نشده است. درصورت نیاز، ممکن است تغییراتی (یک رژیم‌غذایی جدید یا ورزش بیشتر) برای کنترل بهتر قندخونتان توصیه کند.
