نکاتی در مورد سلامتی در شب یلدا
در مطلب زیر در مورد آداب و رسوم در شب یلدا صحبت شده است و سپس نکاتی در مورد سلامت بدن در شب یلدا بدلیل خوردن انواع و اقسام خوراکی و میوه ها ارائه شده است.
شب یلدا، بلندترین شب سال و مصادف با انقلاب زمستانی است. یلدا در آیین کهن ایران باستان به معنای رویش و زایش است. رویش از آن جهت که بعد از شب یلدا، روزها طولانی می‌شوند و با حضور بیشتر نور و روشنایی، نمادی از زایش و سرزندگی هم ظهور می‌کند.
از این رو، خوردن خوراکی‌هایی مانند انار و هندوانه، به عنوان خوراکی‌های سرخ و دانه‌دار که نماد روشنایی و زایش هستند، در شب یلدا رایج شده است. با این مقدمه، در ادامه این مطلب به بررسی برخی از آداب و رسوم یلدا و خوراکی‌های آن در ایران می‌پردازیم. چرا انار و هندوانه؟
انار و هندوانه، پای ثابت سفره شب یلدای همه ما ایرانی‌ها هستند و شاید این سوال برای خیلی‌های‌مان پیش بیاید که حالا چرا انار و هندوانه؟! واقعیت این است که از زمان‌های قدیم و از دوران ایران باستان، میوه‌های هسته‌دار و تخمه‌دار قرمز مانند انار و هندوانه، سمبل زایش و باروری محسوب می‌شدند و می‌شوند.
به همین دلیل و از آنجایی که به اعتقاد نیاکان ما، شب یلدا شروع زمستان، سردی، پژمردگی و خمودگی است، خوردن میوه‌های شیرین، قرمز و دانه‌دار به عنوان نمادهای باروری، می‌تواند این حس سردی و نماد ناباروری زمستان را از بین ببرد. از طرف دیگر، هندوانه و انار، هر دو میوه‌هایی آبدار و با رنگ‌های جذاب هستند.
رنگ قرمز این میوه‌ها، بازهم در تقابل با رنگ‌های خنثی و سرد زمستانی قرار می‌گیرد و می‌تواند سردی روح زمستان را بشکند. حتی در منابع باستانی آمده است که درخشش و شفافیت رنگ انار و هندوانه، سمبلی برای حضور نور و خورشید تابستانی، به وقت زمستان در خانه‌های ما است و به همین خاطر هم وجود انار و هندوانه در سفره یلدا، از قدیم‌الایام از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
نکته دیگر اینجاست که معمولا با شروع سرما، عادت به نوشیدن آب کمی از سر همه ما می‌افتد و میوه‌های آبداری مانند انار و هندوانه، به عنوان برطرف کننده عطش و تامین‌کننده آب بدن در این فصل سرد از سال مطرح می‌شوند. وجود انار و هندوانه در سفره یلدا، سمبل شادی و شادابی هم محسوب می‌شود
و نیاکان ما بر این باورند که خوردن این میوه‌ها، باعث دمیدن روح و شادی به چهره‌های بی‌رمق زمستانی‌مان می‌شود. هندوانه در یک نگاه ۹۲ درصد هندوانه از آب تشکیل شده و مصرف آن می‌تواند باعث پیشگیری از کم‌آبی بدن شود. ۲۱ درصد ویتامین C در یک برش متوسط از هندوانه وجود دارد که برای تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با رادیکال‌های آزاد در بدن مفید است.
لیکوپن فراوان موجود در هندوانه باعث پیشگیری از ابتلا به سرطان پروستات یا پیشگیری از رشد سلول‌های سرطان پروستات در بدن مردان می‌شود. لیکوپن موجود در هندوانه با پایین آوردن سطح کلسترول و فشار خون باعث حفظ و ارتقا سلامت سیستم قلبی عروقی می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌های فراوان موجود در هندوانه با مقابله با استرس اکسیداتیو و التهاب در بدن، باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر یا زوال عقل می‌شوند.
هندوانه، منبع خوبی برای دریافت ویتامین‌های A، C و E است. از این رو می‌تواند بهترین خوراکی برای کسانی که می‌خواهند پوست و موی زیبا و درخشانی داشته باشند، باشد. انار در یک نگاه انار، سرشار از فیبر است و مصرف آن می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. مصرف منظم انار باعث کاهش فشار و غلظت خون می‌شود و شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی را کم می‌کند.
تحققیات نشان داده‌اند که مصرف منظم انار می‌تواند تا ۴۲ درصد شانس ابتلا به سرطان پروستات و تا ۴۷ درصد شانس ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهد. انار به دلیل آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی که دارد، به عنوان یک خوراکی ضد التهاب شناخته می‌شود. از این رو، مصرف منظم آن می‌تواند
شانس ابتلا به بیماری‌های التهابی و دردهای ناشی از این بیماری‌ها مانند درد مفاصل را کاهش دهد. محققان بر این باورند که انار با مبارزه با استرس اکسیداتیو در بدن، باعث پیشگیری از اختلال نعوظ در مردان و بهبود عملکرد جنسی آنها می‌شود. چرا آجیل شیرین؟ آجیل شب یلدا به آجیل شیرین معروف است.
این آجیل، معمولا ترکیبی از یکی دو مغز خام مانند گردو و بادام و ترکیبی از میوه‌های خشک و شیرین مانند توت، انجیر، خرما، کشمش یا انواع برگه‌ها است. در طب سنتی، طبیعت گرمی برای بیشتر این ترکیبات موجود در آجیل شب یلدا در نظر گرفته شده است. به همین دلیل هم مصرف آن می‌تواند با افزایش دمای بدن، سردی زمستان را از ما دور کند.
از طرف دیگر، در طب سنتی آمده است که دمای معده در فصل زمستان، افزایش می‌یابد و بدن، آمادگی بیشتری برای هضم و جذب مواد غذایی سنگین‌تر و با کالری بالاتر دارد. از این رو، شروع زمستان با مصرف آجیل شیرین و نسبتا پرکالری شب یلدا، نشان‌دهنده آمادگی بدن برای مصرف ساده‌تر خوراکی‌های مختلف و با کالری بالاتر است.
لازم به ذکر است که انواع مغزها و میوه‌های خشک، همگی سرشار از ویتامین‌ها و املاح بسیار زیادی هستند و خیلی از آنها به عنوان نماد سلامتی بر سفره یلدا جا گرفته‌اند. گردو در یک نگاه گردو، حاوی اسیدهای چرب امگا۳، پروتئین و فیبر است و می‌تواند با تنظیم متابولیسم بدن به روند کاهش وزن کمک کند.
خوردن گردو در ساعت‌های پایانی شب با افزایش ترشح ملاتونین، باعث تنظیم چرخه خواب و بیداری و تجربه خواب بهتر می‌شود. گردو حاوی بیوتین است و مصرف آن باعث بهبود وضعیت ناخن‌ها و پیشگیری از ریزش مو خواهد شد. امگا۳ موجود در گردو با منعطف کردن عروق، هم جلوی ابتلا به بیماری‌های قلبی را می‌گیرد
و هم شانس ابتلا به بیماری‌های شناختی مانند آلزایمر را کم می‌کند. بادام در یک نگاه مصرف منظم بادام خام باعث کاهش سطح چربی بد خون (LDL) می‌شود. مصرف منظم بادام خام با پیشگیری از افزایش فشار خون، مخصوصا در بیماران قلبی همراه است. بادام، سرشار از ویتامین E است و از این رو می‌تواند
گرینه خوبی برای آنهایی که می‌خواهند پوست شادابی داشته باشند، محسوب شود. کاچین موجود در بادام خام با پیشگیری از نفوذ اشعه UV در پوست، شانس ابتلا به سرطان پوست را تاحد زیادی کاهش می‌دهد. بادام هم مانند گردو، تنظیم کننده متابولیسم بدن است و می‌تواند تاثیر مثبتی در روند کاهش وزن داشته باشد.
کشمش در یک نگاه کمک به هضم بهتر مواد غذایی خون‌ساز کمک به پیشگیری از ابتلا به سرطان کولون کمک به درمان عفونت‌های بدن افزایش‌دهنده قوای جنسی کمک به رفع اختلال نعوظ تقویت‌کننده قدرت بینایی کمک به افزایش سلامت دهان و دندان افزایش‌دهنده شادابی پوست و مو (به دلیل داشتن ویتامین‌های گروه B، آهن و پتاسیم)
انجیر در یک نگاه کمک به هضم بهتر کمک به درمان سندرم روده تحریک‌پذیر پیشگیری از بروز فشار خون بالا به دلیل وجود پتاسیم مبارزه با رادیکال‌های آزاد در بدن به دلیل وجود ویتامین C فراوان کمک به حفظ سلامت و استحکام استخوان‌ها به دلیل داشتن کلسیم کمک به درمان کم‌خونی به دلیل داشتن آهن و روی توت در یک نگاه کمک به کاهش چربی بد خون (LDL)
کمک به درمان یبوست افزایش‌دهنده ادرار کمک به تنظیم سوخت و ساز بدن کمک به درمان کم‌خونی به دلیل داشتن ویتامین C و آهن کمک به درمان استرس به دلیل داشتن ویتامین‌های گروه B تقویت‌کننده بینایی افزایش‌دهنده استحکام ناخن‌ها نکات ریز یلدایی در ایران باستان، خان‌ها و خان‌زاده‌ها ولیمه‌ای با عنوان «میزد» به رعیت‌های خود می‌دادند
و سفره‌هایی با انواع گوشت‌ها، شیرینی‌ها و میوه‌ها برای مردم آماده و آنها را دعوت به جشن و پایکوبی می‌کردند. معمولا طبع بیشتر میوه‌های زمستانی سرد است و از این رو، وجود انواع شیرینی‌های سنتی مانند گز، قطاب و باقلوا در سفره یلدا، نوعی دعوت به تعدیل طبع در این فصل سرد از سال است. یلدا به معنای «تولد»
از یکی از لهجه‌های زبان آرامی به نام زبان سریانی گرفته شده است. تمامی سربازان و نگهبانان در شب یلدای ایران باستان، آزاد بودند تا در کنار خانواده‌های خود باشند. فرستادن طبق خوراکی در شب یلدا برای تازه‌عروسان، از رسوم یلدا در ایران باستان بوده که این روزها هم در بسیاری از شهرها انجام می‌شود.
