گیاهان تاچه اندازه برای شما جالب توجه اند ؟ کدام جنبه ها از زندگی آنها شما را بیشتر هیجان زده میکند ؟ چه ویژگی گیاهان سبز برایتان تحسین برانگیز است ؟ قطعا هر یک از ما به نوعی به گیاهان توجه داریم و کم و بیش چیزهایی درباره زندگی پر از شگفتی آنها می دانیم. همه میدانیم که گیاهان نمی توانند محل زیست شان را ترک کنند و به جای دیگر بروند ( البته این به معنای عدم حرکت در گیاه نیست ) . همچنین می دانیم که گیاهان برخلاف جانوران می توانند طی فتوسنتز با کمک نور خورشید و با استفاده از آب موجود در خاک و کربن دی اکسید هوا سپهر , غذای مورد نیاز خود را بسازند. از اینکه گیاهان به محرک ها پاسخ می دهند و از تغییرات محطیی از جمله مقدار و کیفیت نور و گرم و سرد شدن هوا آگاه می شوند نیز باخبریم اما چه بسا رازهایی که در زندگی این موجودات زنده وجود دارد و هنوز دانش آن بر ما کشف نشده است .
در این میان اما یکی از دانسته هایی که کمتر به آن توجه شده , توانایی برخی گیاهان به جذب جانوران مختلف است . در این پست شما را با برخی گیاهان جذاب آشنا می کنیم . تقریبا همه گیاهان ادامه نسل شان را مدیون حشرات هستند . پدیده گرده افشانی که در فرآیند تولید مثل در گیاهان با آن آغاز می شود , به طور عمده توسط حشرات اتفاق می افتد. حتما می دانید گیاهان راه هایی برای جذب این موجودات کوچک ولی پر اهمیت یافته اند تا بتوانند نسل خود را به کمک آنها ادامه دهند. راههایی مثل به نمایش گذاشتن گل های رنگی , تولید و انتشار مواد فرار معطر و از همه جالب تر , تقلید شکل زنبور گرده افشان مانند آنچه در نوعی گل ارکید دیده می شود.
اما شاید ندانید که این تنها حشرات نیستند که جذب گیاهان می شوند بلکه گیاهان جذابی هم در این دنیا زندگی میکنند که پرنده ها و حتی پستانداران را به سوی خود می کشانند در ادامه درباره برخی گیاهان که میتوانند توجه حیوانات را به خود جلب کنند می خوانید :
ارکید زنبوری
گیاهی علفی چند ساله با نام علمی ophrys apiferaکه مانند بسیاری از گیاهان دیگر برای باروری گل های خود به حشرات نیاز دارد و به همین دلیل آنها را جذب خود میکند . اما آنچه جالب است , شیوه انتخابی آنها برای انجام این کار است . خوب است بدانید که گل های این گیاه , خود بارور است, یعنی برای گرده افشانی , دانه های گرده هر گل , روی کلاله های همان گل نشسته و لقاح می تواند صورت بگیرد. در مورد این گیاه , آنچه زنبور های گرده افشان را به سوی خود فرا می خواند , ترکیبی از تقلید شکل و نیز آزاد کردن ترکیبات شیمایی خاصی است که توسط برخی گیاهان از جمله ارکید مورد بحث و حتی برخی حشرات تولید شده و اثری شبیه آنچه در مورد فرمون ها و هورمون ها می شناسیم , بر رفتار جانوران دارد .
در اینجا زنبورها جذب شکل خاص گل ها و موادی به نام آلومون می شوند . گل های این ارکیدها با تقلید بدن زنبور ماده , زنبورهای نر را فریب داده و به منظور جفت گیری به سوی خود می کشانند. در این میان در حالی که حشره نر به تصور خود درتلاش برای جفت گیری با یک زنبور ماده به گل نزدیک می شود , گرده افشانی صورت می گیرد. ارکید حالا با جذب حشره گرده افشان , به درخواست خود رسیده است
نعنای گربه
با نام علمی Nepeta Cataria , همان طور که از نام آن پیداست , از خانواده نعنا بود ه و مورد توجه گربه ها , حشراتی مثل گروانه ها و نیز موش های صحرایی قرار می گیرد. گونه های مختلف گیاهی از جنس ” نپتا ” نه تنها گربه های خانگی که سایر گربه سانان مثل شیر کوهی , سیاه گوش و نیز نوعی گربه وحشی بومی آفریقا به نام یوز گربه را نیز به خود جذب میکند. این گیاه بومی جنوب و شرق اروپاست و همچنین در آسیای مرکزی و خاورمیانه زندگی میکند .
نعنای گربه یک گیاه چند ساله است که ارتفاع بوته آن به ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر می رسد و برای جذب پروانه ها و گربه های خانگی در باغچه خانه ها کشت می شود .ماده ای در این گیاه که گربه ها را به سوی خود می خواند ” نپتالاکتون ” موجود در ساقه گیاه است که به لحاظ شیمیایی در گروه ” ترپنوییدها ” طبقه بندی می شود . این ماده برای انسان کاربرد دارویی دارد . نکته جالب در مورد این گیاه این است که نپتالاکتون اثری دو گانه روی موجودات زنده دارد . این ماده در حالی که برای برخی از پستانداران و حشراتی مثل پروانه ها عامل نزدیکی به گیاه محسوب می شود , هم زمان برای برخی حشرات اثر دورکنندگی دارد , تا جایی که از آن به عنوان یک دور کننده مگس و پشه استفاده می شود
سنبل الطبیب
گیاهی است که احتمالا با نام و خواص آن آشنا هستید . گیاهی بوته ای و چند ساله با نام علمی Valeriana officinalls که در اروپا و بخش هایی از آسیا می روید . این گیاه که به آن علف گربه هم می گویند دارای ریشه کوتاه و ارتفاعی بین ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است . سنبل الطبیب در طب سنتی به عنوان یک گیاه دارویی شناخته می شود و دارای خاصیت هایی چون آرام بخشی و خواص مفید گوارشی است و جوشانده ریشه آن برای درمان بی خوابی توصیه می شود , اما در این بین حتما برایتان جالب است بدانید چرا نام گربه روی این علف گذاشته شده است دلیل این نام گذاری علاقه ای است که گربه ها به سنبل الطیب دارند که در نتیجه آن جذب این گیاه می شوند. راز این علاقه در وجود ماده ای است به نام ” اکتینیدین ” در ریشه این گیاه که سلول های بویایی گربه ها بوی ناشی از آن را به خوبی حس میکنند و به جانور حس لذت و سرخوشی میدهد. اکتینیدین ماده ای است از گروه ” آلکالوئیدها ” که به فرمون های گربه شباهت دارد . این پستانداران در صورت خود غده های تولید کننده فرمون دارند که از آن برای نشانه گذاری اشیا , مکان ها و حتی اشخاص مورد علاقشان استفاده میکنند . گربه ها با این کار با مالیدن صورت خود به اشیا و اشخاص مورد علاقه شان انجام می دهند. گربه های که جذب این گیاه می شود رفتارهای ناشی از مستی از خود نشان میدهد مثلا سعی میکنند روی گیاه غلت بزند , پنجه روی آن بکشد یا شروع به جویدن بخش های معطر گیاه کند . این حس سرخوشانه ناشی از ملاقات با گیاه برای چند دقیقه با گربه ها همراه است تا اینکه اثر آن از بین می رود اما با گذشت یکی دو ساعت دوباره گربه جذب این بوی خوش و لذت ناشی از درک آن می شود
