خطر سقط جنین با برخی عوامل محیطی نیز می تواند افزایش پیدا کند از جمله این عوامل می توانیم به سن مادر،بیماری های مزمن ،مشکلات رحمی و ژنتیکی مادر نیز اشاره کنیم. بهتر است با نشانه های سقط جنین و روشهای مراقبتی زمان سقط جنین آشنا شوید.
به از دست رفتن محصول باردارى، در بیست هفته اول باردارى، سقط گفته مى‌شود. حدود ده تا بیست درصد از باردارى‌هاى قطعى، به سقط ختم مى‌شوند، و بیش از ٨٠ درصد از این سقط‌ها، قبل از ١٢ هفتگى رخ مى‌دهند. این آمار شامل از دست رفتن تخمک‌هاى بارور شده قبل از شکل گرفتن باردارى نمى‌شود. مطالعات نشان مى‌دهند که ٣٠ تا ۵٠ درصد تخمک‌هاى بارور شده، قبل یا طى فرآیند لانه گزینى، از بین مى‌روند. به قدرى سریع که حتی قاعدگی فرد نیز سر وقت اتفاق مى‌افتد. چه چیزى باعث سقط مى‌شود؟ بین ۵٠ تا ٧٠ درصد سقط‌هایى که در سه ماهه اول رخ مى‌دهند به علت وجود ناهنجارى‌هاى کروموزومى در تخمک بارور شده است.
به این معنى که تعداد کروموزوم‌هاى تخمک یا اسپرم نادرست بوده است و درنتیجه تخمک بارور شده نتوانسته است به رشد خود ادامه دهد. گاهى اوقات سقط به دلیل وجود مشکل در روند رشد اولیه اتفاق مى‌افتد. به عنوان مثال، تخمکى که به طور کامل در دیواره رحم کاشته نشده است، یا رویانى که نواقص ساختارى مانع رشد آن شده است، پس از چند هفته سقط میشود. از آنجایى که پزشکان، پس از هر سقط، بررسى‌هاى همه جانبه‌اى انجام نمى‌دهند، نمى‌توان علت سقط را پیدا کرد. حتى پس از دو یا سه سقط متوالى نیز باز هم دلیل سقط نامعلوم است. زمانى که تخمک بارور شده مشکل کروموزومى داشته باشد،به آن تخمک سوخته مى‌گویند. در این مورد، تخمک بارور شده، در دیواره رحم کاشته مى‌شود و جفت و کیسه آب هر دو تشکیل مى‌شوند، اما رویانى وجود ندارد. از آنجایى که جفت، آغاز به ترشح هورمون مى‌کند، جواب اولیه آزمایش باردارى مثبت مى‌شود، اما زمانى که سونوگرافى صورت مى‌گیرد، مشخص مى‌شود که کسیه آب خالى است. در برخى موارد، رویان، کمى رشد مى‌کند اما چون داراى ناهنجارى است، نمى‌تواند زنده بماند و قبل از تشکیل قلب، رشدش متوقف مى‌شود.
معمولاً اولین صداى قلب جنین در شش هفتگى توسط سونوگرافى شنیده مى‌شود؛ اگر ضربان قلب نوزادتان طبیعى بود و شما هیچ یک از علائم خونریزى و انقباض را نداشتید، احتمال سقط جنین در شما خیلى کم است و این احتمال با گذشت هر هفته از باردارى کمتر هم مى‌شود. سقط با چه علایمی ظاهر میشود؟ لکه بینى یا خونریزى واژینال، از اولین علائم سقط هستند. به یاد داشته باشید که معمولاً از هر چهار زن یک نفر، در اوایل باردارى خود با لکه بینى یا خونریزى مواجه مى‌شود که بیشتر این باردارى‌ها منجر به سقط نمى‌شوند. حتى ممکن است به دنبال خونریزى، درد شکم نیز داشته باشید.
دردى مقاوم و انقباضى که مى‌تواند شدید یا ملایم باشد. احتمالاً در قسمت تحتانى ستون فقرات نیز به علت فشار لگنى درد زیادى حس مى‌کنید. اگر درد و خونریزى دارید، احتمال حفظ جنین پایین است. البته بروز لکه بینى، خونریزى و درد زیر دل در اوایل باردارى، همگى مى‌توانند علائم باردارى خارج رحم یا باردارى مولار نیز باشند. در صورت مشاهده این علائم سریعاً پزشکتان را در جریان بگذارید تا اقدامات لازم را انجام دهد. در صورتى که Rh خون شما و همسرتان یکسان نباشد و یکى منفى و دیگرى مثبت باشد، دو یا سه روز پس از اولین علائم خونریزى، گلوبولین ایمنى Rh به شما تزریق مى‌شود،تا از خطر سقط جلوگیرى شود. معمولاً در معاینات اولیه احتمال سقط مشخص مى‌شود. مثلاً پزشک صداى ضربان قلب جنین را نمى‌شنود، یا متوجه مى‌شود که رحم شما به اندازه‌اى که باید رشد نکرده است. اغلب، رشد رویان یا جنین، چند هفته قبل از بروز علایم خونریزى، متوقف مى‌شود. اگر پزشکتان به سقط مشکوک شود، سونوگرافى و آزمایش خون انجام مى‌دهد.
اگر مشکوک به سقط شدم، باید چه کارى انجام دهم؟ هرگاه در طول باردارى با علائم غیر طبیعى مثل خونریزى یا انقباضات رحمى روبه‌رو شدید،با پزشکتان تماس بگیرید. پزشک بررسى مى‌کند که خونریزى مربوط به کدام قسمت است. همچنین میزان hCG خونتان را طی دو تا سه روز اندازه گیرى مى‌کند، تا میزان رشد جنین را بررسى کند. اگر لکه‌بینى یا خونریزى داشته باشید و پزشکتان کوچکترین شکى به باردارى خارج رحمى داشته باشد، بلافاصله دستور سونوگرافى مى‌دهد. اگر در سونوگرافى مشکلى مشاهده نشد و شما همچنان لکه بینى داشتید، در هفته هفتم نیز باید سونوگرافى انجام دهید.
در این زمان اگر پزشک متوجه ضربان طبیعى قلب رویان شود، احتمال سقط پایین است و بارداریتان ادامه مى‌یابد، و در صورت ادامه لکه بینى باز هم نیاز به سونوگرافى پیدا مى‌کنید. اما اگر پزشک متوجه شود که رویان رشد کرده، ولى ضربان قلبى وجود ندارد، به این معناست که رویان زنده نمانده است. اگر در سه ماهه دوم باردارى هستید و سونوگرافى نشان مى‌دهد که گردنه رحم باز شده است، پزشک عمل سرکلاژ را انجام مى‌دهد.
در این روش دهانه رحم دوخته مى‌شود تا از احتمال سقط یا زایمان زودرس جلوگیرى شود. وقتى از این روش استفاده مى‌شود، یعنى جنین رشد طبیعى داشته و سالم است و هیچگونه عفونت رحمى نیز وجود ندارد. اگر علایم سقط در شما نمایان شود، پزشک دستور استراحت مطلق به شما مى‌دهد تا شانس سقط کاهش یابد. حتى ممکن است در صورت وجود خونریزى یا انقباض رحمى، اجازه برقرارى رابطه جنسى به شما ندهد. البته به طور کلى رابطه جنسى در باردارى منجر به سقط نمى‌شود،اما بهتر است با وجود علائم این چنینى از انجام آن خوددارى کنید. ممکن است در این مدت خونریزى و انقباض ادامه داشته باشد، از پد بهداشتى به جاى تامپون استفاده کنید، و براى کاهش دردهایتان استامینوفن مصرف کنید. زمانى که سقط رخ مى‌دهد، خونریزى و درد به تدریج افزایش مى‌یابد تا اینکه محصول باردارى که همان جفت و بافت‌هاى جنینى است، دفع شود. این دفعیات معمولاً به رنگ خاکسترى و همراه با لخته‌هاى خون هستند. اگر مى‌توانید، محصول دفع شده را در یک ظرف تمیز قرار دهید تا پزشک با بررسى آن، علت سقط را متوجه شود.
چه عواملى خطر سقط را بالا میبرد؟ هر خانم باردارى ممکن است دچار سقط شود، اما زمینه سقط در بعضى بالاتر است. در اینجا به برخى از فاکتورهاى خطرساز اشاره مى‌کنیم:
– سن: هر چه سن مادر، بالاتر باشد، احتمال اینکه رویان، ناهنجارى‌هاى کروموزومى داشته باشد، افزایش مى‌یابد و در نتیجه سقط اتفاق مى‌افتد. در واقع احتمال سقط در یک زن چهل ساله دو برابر یک زن بیست ساله است.
سابقه سقط: زنانى که دو بار یا بیشتر، سقط متوالى داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر سقط قرار دارند.
– بیمارى‌هاى مزمن: بیمارى‌هایى مانند، دیابت کنترل نشده، اختلالات ارثى لخته شدن خون، اختلالات خود ایمنى (مانند: سندروم آنتى فوسفولید یا لوپوس) و اختلالات هورمونى (مانند: سندروم تخمدان پلى کیستیک) همگى مى‌توانند شرایطى را به وجود آورند که منجر به سقط شود.
-مشکلات مربوط به رحم یا گردنه رحم: ناهنجارى‌هاى مادرزاد رحمى، چسبندگى شدید رحمى،یا ناهنجارى گردنه رحم کوتاه و ضعیف، مشکلاتى هستند که احتمال خطر سقط را افزایش مى‌دهند. وجود رابطه بین فیبرویید رحمى و سقط نیز جاى بحث دارد، اما اکثر فیبرویید‌ها مشکلى ایجاد نمى‌کنند.
-سابقه نواقص مادرزادى و مشکلات ژنتیکى: اگر خودتان، همسرتان، یا یکى از اعضاى خانواده، ناهنجارى ژنتیکى دارد، یا در باردارى قبلیتان، با مشکل ژنتیکى در جنین روبه‌رو شدید، یا کودکى با معلولیت مادرزادى دارید، بیشتر در معرض خطر سقط قرار دارید.
عفونت‌ها: تحقیقات نشان داده است که ابتلا به عفونت‌هاى ویروسى و باکتریایى، مانند لیستریا، اوریون، سرخک، سرخجه، سیتومگالو، پاروو، سوزاک، و HIV، خطر بروز سقط را بالا مى‌برند.
-مصرف سیگار، الکل، و مواد مخدر: سیگار کشیدن، الکل و مصرف مواد مخدرى چون کوکائین و قرص‌هاى روانگردان در باردارى، خطر سقط را افزایش مى‌دهند. برخى مطالعات، وجود رابطه بین مصرف مواد کافئینى خیلى بالا و افزایش خطر سقط را تأیید مى‌کنند. -داروها: مصرف برخى داروها خطر بروز سقط را افزایش مى‌دهد.بنابراین درباره هر دارویى که مصرف مى‌کنید از پزشکتان سؤال کنید، حتى زمانى که قصد اقدام به باردارى دارید. دارو‌هاى بدون نسخه شامل قرص‌هاى ضد التهاب غیر استروئیدى مانند ایبوپروفن و آسپرین نیز از این قاعده مستثنى نیستند.
-سموم محیطى: قرار گرفتن در معرض برخى عوامل محیطى شامل سرب، آرسنیک، و مواد شیمیایى مانند فرمالدهید، بنزن، و اتیلن اکسید؛ و قرار گرفتن در معرض میزان بالاى امواج رادیویى یا گازهاى بیهوشى، مى‌توانند خطر سقط را افزایش دهند.
-عوامل پدرى: معدود افرادى درباره رابطه بین شرایط پدر و خطر سقط، اطلاعات دارند. مطالعات نشان مى‌دهند که افزایش سن پدر در بروز سقط مؤثر است.همچنین، اسپرم‌هایى که در معرض سموم محیطى قرار گرفته‌اند و مى‌خواهند تخمکى را بارور سازند، خواه ناخواه خطر بروز سقط را افزایش مى‌دهند. براساس اطلاعات به دست آمده، پدرى که در معرض جیوه، سرب، و برخى مواد شیمیایى مصنوعى و آفت‌کش‌ها قرار گرفته است، خطر سقط را بالا مى‌برد.
چاقى: برخى مطالعات، وجود رابطه بین چاقى و سقط را تأیید مى‌کنند.
آزمایشات تشخیصى: احتمال ضعیفى وجود دارد که پس از انجام برخى آزمایشات تشخیصى ژنتیکى مانند، نمونه گیرى از جفت یا آمنیوسنتز، خطر سقط بالا برود. همچنین باردار شدن سه ماه پس از زایمان قبلى، خطر بروز سقط را افزایش مى‌دهد.
